Το έλκος στομάχου είναι μία από τις πιο συχνές γαστρεντερικές παθήσεις, που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Πρόκειται για πληγές που σχηματίζονται στο εσωτερικό τοίχωμα του στομάχου ή του δωδεκαδακτύλου (το πρώτο τμήμα του λεπτού εντέρου), οι οποίες προκαλούνται από τη διάβρωση του βλεννογόνου λόγω της αυξημένης οξύτητας ή άλλων παραγόντων. Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές.
Ανακαλύψτε μοναδικές συνταγές από όλο τον κόσμο στο Eatforhealth κροκετες μπακαλιαρου με κουρκουτι μπυρας και δώστε στη μαγειρική σας νέα διάσταση!
Σε αυτό το εκτενές άρθρο θα εξετάσουμε όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζετε για το στομαχικό έλκος, από τις αιτίες και τα συμπτώματα έως τις σύγχρονες μεθόδους διάγνωσης, θεραπείας και πρόληψης.
Τι είναι το έλκος στομάχου
Το γαστρικό ή δωδεκαδακτυλικό έλκος είναι ένα “τραύμα” στο εσωτερικό της γαστρεντερικής οδού. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, το στομάχι καλύπτεται από ένα προστατευτικό στρώμα βλέννης που το προφυλάσσει από τα ισχυρά πεπτικά υγρά και τα οξέα. Όταν αυτή η ισορροπία διαταράσσεται, τα οξέα προκαλούν φθορά στον ιστό, δημιουργώντας έλκη.
Υπάρχουν δύο βασικά είδη έλκους:
- Γαστρικό έλκος, που εμφανίζεται στο στομάχι.
- Δωδεκαδακτυλικό έλκος, που εμφανίζεται στο δωδεκαδάκτυλο.
Ποια είναι τα αίτια του στομαχικού έλκους
Οι βασικές αιτίες που σχετίζονται με την εμφάνιση έλκους στομάχου περιλαμβάνουν:
1. Μόλυνση από το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (Helicobacter pylori)
Πρόκειται για το συχνότερο αίτιο. Το βακτήριο αυτό αποικίζει το στομάχι και προκαλεί χρόνια φλεγμονή, η οποία οδηγεί σε διάβρωση του βλεννογόνου. Σε πολλές περιπτώσεις, η μόλυνση είναι ασυμπτωματική, αλλά μπορεί να οδηγήσει σε έλκος ή ακόμα και σε καρκίνο του στομάχου.
2. Κατανάλωση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (NSAIDs)
Η μακροχρόνια χρήση φαρμάκων όπως η ιβουπροφαίνη, η ναπροξένη ή η ασπιρίνη μπορεί να ερεθίσει το στομάχι και να μειώσει την προστατευτική βλέννα, οδηγώντας στη δημιουργία έλκους.
3. Κακές διατροφικές και καθημερινές συνήθειες
Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, το κάπνισμα, η κατανάλωση πικάντικων τροφών, ο καφές σε μεγάλες ποσότητες και το έντονο άγχος έχουν συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης έλκους.
4. Άλλοι παράγοντες
Γενετική προδιάθεση, σύνδρομα υπερέκκρισης γαστρικού οξέος (όπως το σύνδρομο Zollinger-Ellison), σοβαρές χρόνιες ασθένειες και ορισμένες θεραπείες (π.χ. ακτινοβολία) μπορούν να συμβάλουν στην εμφάνιση έλκους.
Συμπτώματα του έλκους στομάχου
Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Κάψιμο ή πόνο στο στομάχι: Ιδιαίτερα μεταξύ των γευμάτων ή κατά τη διάρκεια της νύχτας.
- Φούσκωμα, δυσπεψία και αίσθηση βάρους.
- Ναυτία ή εμετός, συχνά μετά από φαγητό.
- Απώλεια όρεξης και βάρους.
- Μαύρα κόπρανα (ένδειξη αιμορραγίας).
- Αίμα στον εμετό.
Σημαντικό είναι ότι σε πολλές περιπτώσεις τα έλκη μπορεί να είναι σιωπηλά, δηλαδή να μην παρουσιάζουν κανένα σύμπτωμα μέχρι να εμφανιστούν επιπλοκές όπως αιμορραγία ή διάτρηση.
Πώς γίνεται η διάγνωση
Η διάγνωση του έλκους βασίζεται σε:
Ιατρικό ιστορικό και φυσική εξέταση
Ο γιατρός θα ρωτήσει για τα συμπτώματα, τις διατροφικές συνήθειες, την κατανάλωση φαρμάκων και την παρουσία άγχους ή λοιμώξεων.
Εξετάσεις για το ελικοβακτηρίδιο
- Εξετάσεις αίματος (αντισώματα)
- Τεστ αναπνοής (urea breath test)
- Εξέταση κοπράνων
Γαστροσκόπηση
Η πιο αξιόπιστη μέθοδος. Με τη βοήθεια ενδοσκοπίου ο γιατρός βλέπει άμεσα το εσωτερικό του στομάχου, εντοπίζει το έλκος και μπορεί να πάρει βιοψίες για περαιτέρω έλεγχο.
Ποιες είναι οι επιπλοκές του έλκους
Αν το έλκος παραμείνει χωρίς θεραπεία, μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές:
- Αιμορραγία: Συχνή και δυνητικά επικίνδυνη.
- Διάτρηση: Το έλκος διαπερνά το τοίχωμα του στομάχου, προκαλώντας περιτονίτιδα.
- Απόφραξη: Εξαιτίας φλεγμονής ή ουλής μπορεί να μπλοκάρει το πέρασμα της τροφής.
- Κακοήθης εξαλλαγή: Σπάνια, αλλά το χρόνιο έλκος μπορεί να μετατραπεί σε καρκίνο.
Πώς θεραπεύεται το έλκος στομάχου
Η θεραπεία στοχεύει τόσο στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων όσο και στην εξάλειψη της αιτίας. Οι βασικές προσεγγίσεις περιλαμβάνουν:
1. Αντιβιοτική αγωγή
Σε περιπτώσεις λοίμωξης από Helicobacter pylori, χορηγούνται δύο ή τρία αντιβιοτικά μαζί με φάρμακο αναστολής αντλίας πρωτονίων (PPI) για 10–14 ημέρες.
2. Αναστολείς αντλίας πρωτονίων (PPIs)
Φάρμακα όπως η ομεπραζόλη, η εσομεπραζόλη και η λανσοπραζόλη μειώνουν την παραγωγή οξέων στο στομάχι, δίνοντας χρόνο στο έλκος να επουλωθεί.
3. Αντιόξινα και H2-αναστολείς
Προσφέρουν γρήγορη ανακούφιση από τον πόνο και βοηθούν στη ρύθμιση της οξύτητας.
4. Διακοπή επιβαρυντικών φαρμάκων
Αν το έλκος προκλήθηκε από NSAIDs, συνιστάται η διακοπή ή η αντικατάστασή τους.
5. Αλλαγές στον τρόπο ζωής
- Διακοπή του καπνίσματος
- Περιορισμός της κατανάλωσης αλκοόλ και καφεΐνης
- Υγιεινή διατροφή και αποφυγή πικάντικων τροφών
- Διαχείριση του άγχους
Σε σπάνιες περιπτώσεις με σοβαρές επιπλοκές, μπορεί να απαιτείται χειρουργική επέμβαση.
Τι να τρώτε και τι να αποφεύγετε
Η διατροφή παίζει κρίσιμο ρόλο στην υποστήριξη της θεραπείας και την πρόληψη της υποτροπής. Συνιστώνται:
Τροφές που βοηθούν
- Μπανάνες, μήλα, αχλάδια
- Ρύζι, πλιγούρι, βρώμη
- Γιαούρτι και προβιοτικά
- Μαγειρεμένα λαχανικά (πατάτα, κολοκύθα, καρότο)
- Μαγειρεμένα φαγητά χωρίς πολλά λιπαρά
Τροφές που πρέπει να αποφεύγονται
- Πικάντικα και τηγανητά φαγητά
- Καφές, αλκοόλ και αναψυκτικά
- Επεξεργασμένα κρέατα
- Όξινα φρούτα (λεμόνι, πορτοκάλι)
- Τροφές που ερεθίζουν το στομάχι (κρεμμύδι, σκόρδο, πιπέρι)
Πώς να προλάβετε το έλκος
Η πρόληψη περιλαμβάνει:
- Καλή υγιεινή για αποφυγή λοίμωξης από H. pylori
- Λήψη αντιφλεγμονωδών με τροφή και υπό ιατρική καθοδήγηση
- Αποφυγή υπερκατανάλωσης αλκοόλ και νικοτίνης
- Μείωση του στρες μέσω ύπνου, άσκησης και τεχνικών χαλάρωσης
- Τακτικές ιατρικές εξετάσεις αν υπάρχει ιστορικό έλκους
Έλκος και ψυχολογία
Το άγχος, το στρες και οι συναισθηματικές εντάσεις δεν προκαλούν άμεσα το έλκος, αλλά επιδεινώνουν τα συμπτώματα και καθυστερούν την επούλωση. Πολλοί ασθενείς με χρόνιο έλκος αναφέρουν ότι παρατηρούν έξαρση σε περιόδους μεγάλης ψυχολογικής πίεσης. Τεχνικές όπως η γιόγκα, η βαθιά αναπνοή και η ψυχολογική υποστήριξη μπορούν να συμβάλουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής.
